Ο Νέισμιθ και τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
(Από μία εκτενή έρευνα σε κείμενα του διαδικτύου αλλά και σε βιβλία καλαθοσφαίρισης του προηγούμενου αιώνα, συλλέχθηκαν οι παρακάτω πληροφορίες για τον άνθρωπο που επινόησε το μπάσκετ). Το κείμενο αποτελεί μέρος του επερχόμενου βιβλίου μου για τη χρονιά του 2021.
… και με τα γεγονότα της δημιουργίας των Η.Π.Α. και του εμφυλίου πολέμου που αναφέρθηκα πιο πριν, σε μία γειτονική χώρα στον Καναδά, υπήρξε η γέννηση ενός ανθρώπου, του Τζέιμς Νέισμιθ, στις 6 Νοεμβρίου του 1861 στο Οντάριο, από Σκωτσέζους γονείς κάτι που σύμφωνα με τα αρχεία της εποχής φαινόταν έντονα στην προφορά του. (Την μία και μοναδική ηχογραφημένη φωνή του, μπορείτε να την αναζητήσετε στο διαδίκτυο και στο you tube, κατά την συνέντευξη του σε ραδιοφωνικό σταθμό με αφορμή την εισαγωγή της καλαθοσφαίρισης στο Ολυμπιακό πρόγραμμα το 1936).
Ο πρωτότοκος γιος από τρία παιδιά των Σκοτσέζων μεταναστών μεταλλωρύχων, Τζον και Μάργκαρετ Νέισμιθ έμεινε ορφανός σε ηλικία 10 ετών, καθώς έχασε και τους δύο γονείς του μέσα σε διάστημα τριών εβδομάδων από τυφοειδή πυρετό. Η γιαγιά του (από την πλευρά της μητέρας του), η οποία πρόσεχε έκτοτε τα τρία παιδιά, πέθανε 2 χρόνια αργότερα, για να αναλάβει τον Τζέιμς και τα αδέλφια του ο θείος τους, Πίτερ Γιανγκ.
Από μικρός ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και συγκεκριμένα τη γυμναστική, το λακρός (καναδέζικο άθλημα) και το αμερικάνικο ράγκμπι. Σπούδασε Φιλοσοφία και Εβραϊκά στο McGill University και ήταν μέσα στους 10 καλύτερους του έτους του (1887), ενώ συνέχισε στη Θεολογική Σχολή του ίδιου πανεπιστημίου. Ο Νέισμιθ προσέγγισε τους επικεφαλής του YMCA του Μόντρεαλ με την επιθυμία να αναλάβει ως καθηγητής που θα συνδυάζει την πνευματικότητα και γνώσεις για τον αθλητισμό σε ένα πρόγραμμα για νεαρούς αθλητές.
Ο γενικός γραμματέας, Ντ. Α. Μπατζ, ήταν αυτός που ενημέρωσε τον Νέισμιθ για την ύπαρξη του YMCA International Training School, στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης, ένα ιδιωτικό κολέγιο ειδικευμένο στην φυσική αγωγή, τη φυσιολογία και την αθλητική ιατρική. Έχοντας πια το δίπλωμά του από τη Θεολογική σχολή και πριν χειροτονηθεί ιερέας, στα τέλη του καλοκαιριού του 1890, ο Νέισμιθ μετέβη στη Μασαχουσέτη.
Από μία εκτενή έρευνα σε κείμενα του διαδικτύου αλλά και σε βιβλία καλαθοσφαίρισης του προηγούμενου αιώνα, συλλέχθηκαν οι παρακάτω πληροφορίες για τον άνθρωπο που επινόησε το μπάσκετ.
Ο Τζέιμς Νέισμιθ ήταν ένας άνθρωπος των γραμμάτων που παράλληλα αγαπούσε τη φυσική αγωγή και τον αθλητισμό. Μέσα από τις σπουδές του εκείνη την εποχή στον Καναδά, πήρε πτυχίο καθηγητή θρησκευτικών χωρίς ποτέ να γίνει ιερέας και πτυχίο ιατρικής χωρίς ποτέ να ακολουθήσει το επάγγελμα του γιατρού….
(Στις προηγούμενες σελίδες του βιβλίου μιλήσαμε για το μεταναστευτικό κλίμα που δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα για τις Η.Π.Α.).
Μέσα σε αυτό το παγκόσμιο κλίμα μετακίνησης των πληθυσμών, ο Νέισμιθ έμαθε ότι υπάρχει μια σχολή για νεαρούς αθλητές, που συνδυάζει τις ακαδημαϊκές γνώσεις με τα σπορ και εγκατέλειψε τον Καναδά, όπου δίδασκε φιλοσοφία και θεολογία, για τη Νέα Αγγλία. Ο αθλητισμός ήταν η μεγάλη του αγάπη και παράλληλα με τις άλλες ειδικότητες του και όταν πήγε στη σχολή αυτή ως καθηγητής ασχολήθηκε και με τη διδασκαλία του αθλητισμού. (Να σημειωθεί ότι ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ο Νέισμιθ ήταν επίσης, καλός αθλητής της ξιφασκίας, είχε παίξει και λακρός (καναδέζικο άθλημα) και αμερικάνικο ράγκμπι).
Η Σχολή των Χριστιανών Εργατών (School for Christian Workers) μετέπειτα κολέγιο του Springfield ήταν λοιπόν το μέρος όπου πήγε για να εργαστεί. Εκεί το 1891 είχε την ιδέα για το άθλημα της καλαθοσφαίρισης! Πως όμως ο Νέισμιθ οδηγήθηκε στην επινόηση του νέου αθλήματος;
ΜΑΣΑΧΟΥΣΕΤΗ Η.Π.Α. 1891
Ο χειμώνας του 1891 – 1892 ήταν η αρχή μίας όμορφης αθλητικής ανακάλυψης και περιπέτειας μέσα στο χρόνια που ακολούθησαν για το ομαδικό άθλημα της καλαθοσφαίρισης (του μοναδικού με τέτοια αποδοχή που έχει προέλευση τις Η.Π.Α.). Το 1891, ο διευθυντής Φυσικής Αγωγής Σχολής των Χριστιανών Εργατών (μετέπειτα κολεγίου του Σπρίνγκφιλντ) ο δρ. Λούθερ Γκάλικ, ζήτησε από τον Νέισμιθ να… σκαρφιστεί ένα άθλημα για κλειστό χώρο, ώστε να έχουν τη δυνατότητα εκγύμνασης οι μαθητές ακόμη και κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν το σφοδρό κύμα ψύχους «χτυπά» τη Νέα Αγγλία. Του έδωσε διορία 2 εβδομάδες να ετοιμάσει το νέο άθλημα!
Μέσα από την ανάγνωση κειμένων από τις βιβλιοθήκες των πανεπιστημίων που έχουν ιστορική αθλητική πορεία από εκείνα τα χρόνια μέχρι σήμερα, μπόρεσα να αναπλάσω με λίγη φαντασία, στιγμές εκείνης της συνάντησης, που οδήγησαν στην επινόηση του μπάσκετ ως προϊόν της μελέτης και της έμπνευσης του Νέισμιθ.
Βρισκόμαστε λοιπόν στο 1891 σε μία αναπτυσσόμενη χώρα και δύο άνδρες συναντιόνται, ο Λούθερ Γκάλικ ως διευθυντής της σχολής και ο Νέισμιθ ως καθηγητής με αγάπη και για τη διδασκαλία της φυσικής αγωγής που προσπαθούσε να διδάξει στους μαθητές του νέα αθλήματα, όχι πάντα με επιτυχία.
– “Καλημέρα Λούθερ”, τι κάνεις;
– “Καλά Τζέιμς, έχω κάτι σημαντικό να σου αναθέσω”.
– “Για πες μου”.
– “Θέλω για την περίοδο που βρισκόμαστε τώρα το χειμώνα, να σκεφθείς ένα παιχνίδι για να παίζουν οι μαθητές μας μέσα στο κλειστό γυμναστήριο”.
– “Λούθερ, έχω δοκιμάσει να τους παρουσιάσω νέα αθλήματα, αλλά πάντα αποτυγχάνω να κερδίσω το ενδιαφέρον τους”, απάντησε ο Τζέιμς.
– “Κάνε άλλη μία προσπάθεια σε παρακαλώ. Σου δίνω δύο εβδομάδες διορία. Άντε, πήγαινε και έλα να με βρεις όταν θα είσαι έτοιμος”.
ΤΖΕΙΜΣ ΝΕΙΣΜΙΘ
Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ
Πραγματικά πρέπει να βασάνισε πολύ τον εαυτό του να βρει ένα άθλημα με τα χαρακτηριστικά που του ζήτησε ο διευθυντής του:
Να έχει ψυχαγωγικό χαρακτήρα.
Να παρέχει τη δυνατότητα εκγύμνασης.
Να προσαρμόζεται σε γηπεδικές διαστάσεις κλειστού γυμναστηρίου της εποχής εκείνης.
Ο Νέισμιθ σκέφτηκε πολύ εκείνες τις ημέρες σημειώνοντας καθημερινά σε χαρτί τις σκέψεις του για το νέο ομαδικό άθλημα.
Το πρώτο πράγμα που τον απασχόλησε ήταν το είδος της μπάλας που θα χρησιμοποιούσε και ποια θα ήταν η δομή του αθλήματος σε σχέση με την επιλογή της μπάλας.
Στα ομαδικά αθλήματα της εποχής, έπαιζαν με το τόπι του κρίκετ, τη μπαλίτσα του τένις, τη μπάλα του μπέιζμπωλ, του ράγκμπι με το σχήμα του πεπονιού και του ποδοσφαίρου. Τελικά κατέληξε στην μπάλα του ποδοσφαίρου, επειδή την έπιαναν σχετικά εύκολα τα δάκτυλα των χεριών και αποφάσισε το άθλημα να παίζεται με τα χέρια.
Σκέφθηκε ακόμα ότι το νέο σπορ δεν θα έπρεπε να είναι σαν το ράγκμπι, δηλαδή να τρέχει ένα παίκτης με τη μπάλα στα χέρια και οι αντίπαλοι να τον σπρώχνουν, διότι θα ήταν ένα βίαιο σπορ μέσα στο κλειστό γυμναστήριο.
Αποφάσισε αρχικά, ο παίκτης με τη μπάλα να μην μπορεί να τρέχει, αλλά να τρέχουν οι υπόλοιποι και να κάνουν πάσες.
Έτσι, με τις πάσες οι παίκτες θα έφθαναν κοντά στο στόχο τους για να ρίξουν τη μπάλα σε αυτόν. “Αλλά ποιός θα είναι ο στόχος”, αναρωτήθηκε για μέρες ο Νέισμιθ, ψάχνοντας την ιδανική επιλογή σε σχέση και με τις μικρές διαστάσεις του κλειστού γυμναστηρίου.
Αυτό που του ερχόταν συνέχεια στο μυαλό, ήταν ένα παιχνίδι που έπαιζε με τους φίλους του στα παιδικά του χρόνια. Το έλεγαν «πάπια στον βράχο». Τα παιδιά πετούσαν μικρές πέτρες σε άδεια κουτιά τα οποία είχαν τοποθετήσει σε ψηλότερα σημεία. Το παιχνίδι της “πάπιας στον βράχο” τον οδήγησε στην πρώτη σκέψη, το άθλημα που σχεδίαζε να παίζεται με ξύλινα κιβώτια.
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ο Νέισμιθ εκείνες τις ημέρες ολοκλήρωσε τις σκέψεις του για το νέο άθλημα, όταν σε ένα μάθημα γυμναστικής, η κακοκαιρία ανάγκασε την τάξη του να συνεχίσει το μάθημα στο κλειστό γυμναστήριο.
Με την είσοδο του ο Νέισμιθ μέσα στο γυμναστήριο, κρατούσε την ποδοσφαιρική μπάλα στα χέρια του και την πέταξε μέσα στο ξύλινο κιβώτιο που φύλαγαν τις μπάλες. Η κίνηση του αυτή, ολοκλήρωσε στο μυαλό του την εικόνα για το άθλημα που σκεφτόταν, με μια μπάλα, την οποία οι παίκτες θα έπρεπε να ρίχνουν σε ένα ξύλινο κιβώτιο. Ο επιστάτης του σχολείου τον ενημέρωσε ότι δεν υπήρχαν ξύλινα καλάθια στην αποθήκη αλλά δύο ξύλινα καλάθια που έβαζαν φρούτα ή λαχανικά. Έτσι, γεννήθηκε ο στόχος του παιχνιδιού, να μπαίνουν καλάθια που θα μετράνε για έναν πόντο στο σκορ του παιχνιδιού.
Μάλιστα για να είναι πιο δύσκολο το κιβώτιο σημείωσε στο κείμενο που ετοίμαζε για τον διευθυντή του, να τοποθετηθούν τα κιβώτια σε ψηλότερο σημείο από τους παίκτες, εξαιτίας και του μεγάλου αριθμού τους. Η τάξη του είχε 18 μαθητές και θα τους χώριζε σε δύο ομάδες για να παίξουν 9 εναντίον 9. Για να αποφύγει οι 9 παίκτες όταν βρίσκονται στην άμυνα να δημιουργούν ένα ανθρώπινο τοίχος μπροστά στο στόχο, αποφάσισε ότι η σκέψη της ψηλής τοποθέτησης των ξύλινων κουτιών θα ήταν ιδανική για το νέο παιχνίδι.
Το τελευταίο που τον δυσκόλεψε πριν καταλήξει στους τελικούς κανονισμούς ήταν η επιλογή για τον τρόπο με τον οποίο θα άρχιζε το παιχνίδι.
Είχε παρακολουθήσει την υδατοσφαίριση, το πως οι παίκτες που βρίσκονται στις δύο άκρες της πισίνας με το σφύριγμα του διαιτητή κολυμπούσαν προς τη μπάλα για την έναρξη του αγώνα τους. Τρόμαξε αμέσως στην ιδέα ότι οι 18 μαθητές του θα έτρεχαν ταυτόχρονα προς τη μπάλα. Επειδή έπαιζε ράγκμπι, γνώριζε ότι όταν η μπάλα στο παιχνίδι αυτό, έβγαινε από το γήπεδο, ο διαιτητής την έριχνε προς τα πάνω, ανάμεσα σε δύο παίκτες για να την διεκδικήσουν.
Κατέληξε λοιπόν, πως το νέο ομαδικό παιχνίδι θα ξεκινούσε με ένα πέταγμα από τον διαιτητή στο κέντρο της αίθουσας, προς τα πάνω, για να μπορέσουν 2 αντίπαλοι παίκτες να αποκτήσουν την πρώτη κατοχή της.
Μόλις ολοκλήρωσε τις σκέψεις του ο Νέισμιθ αναφώνησε… «Νέο Άθλημα!» και επισκέφθηκε τον διευθυντή του και από κοινού διατύπωσαν στο χαρτί τους πρώτους 5 κανονισμούς που στη συνέχεια έγιναν 13 με την μορφή άρθρων διεξαγωγής.
Πέρασαν οι μέρες και στο κλειστό γυμναστήριο εκείνο το πρωινό του Δεκεμβρίου του 1891, ο Τζέιμς με τον Λούθερ περίμεναν τα παιδιά στο γήπεδο. Πίσω από την πόρτα σε έναν πίνακα είχαν αναρτήσει τους 13 κανόνες του νέου παιχνιδιού.
Ο ίδιος ο εφευρέτης του μπάσκετ, Τζέιμς Νέισμιθ, γράφει:
«Όταν ο κ. Στάμπινς έφερε τα ξύλινα κοφίνια συγκομιδής φρούτων και λαχανικών (με διάμετρο 38 εκατοστά) στην αίθουσα γυμναστικής, τα τοποθέτησα σταθερά από τη μέσα πλευρά στα κάγκελα (σ.σ. στηθαία). Περί τα 10 πόδια (3μ. 48 εκ.) απόσταση από το πάτωμα, από ένα σε κάθε άκρη του γυμναστηρίου.
Στη συνέχεια έβαλα τους 13 κανόνες στον πίνακα ανακοινώσεων ακριβώς πίσω από την πλατφόρμα του εκπαιδευτή, εξασφάλισα μια μπάλα ποδοσφαίρου και περίμενα την άφιξη της τάξης.
Οι μαθητές δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενθουσιασμό, αλλά ακολούθησαν τις οδηγίες μου. Εξήγησα τι έπρεπε να κάνουν για να πετύχουν καλάθια, πέταξα την μπάλα ψηλά, ανάμεσα στους δύο κεντρικούς παίκτες και προσπάθησα να τους κρατήσω κάπως κοντά στους κανόνες.
Σφύριζα τα περισσότερα φάουλ, όταν έτρεχαν με την μπάλα, αλλά και το σκληρό μαρκάρισμα στον παίκτη με την μπάλα, κάτι που ήταν σύνηθες».
Κατά τις 11:30 έφθασαν οι μαθητές.
– “Πάλι νέο άθλημα κύριε καθηγητή”;
Είπε ένας μαθητής, ο Φράνκ Μάχαν.
– “Ναι Φρανκ και θα σας αρέσει πολύ είμαι σίγουρος “, αποκρίθηκε ο Τζέιμς.
– “Άντε να το δούμε, αν θα έχει κάτι το ενδιαφέρον, ότι μας έχετε δείξει μέχρι σήμερα δεν μας έχει ενθουσιάσει”, αποκρίθηκε ο Φράνκ.
Σε εκείνο το πρώτο παιχνίδι, κάθε ομάδα είχε 9 παίκτες στο «παρκέ»:
Έναν τερματοφύλακα,
δύο γκαρντ (δεξιά και αριστερά),
τρεις σέντερ (δεξιά, αριστερά και στο κέντρο),
δύο ακραίους (δεξιά και αριστερά) και
έναν home man, μπροστά από το κοφίνι.
Σε αυτόν τον πρώτο αγώνα μπήκε πάντως μόνο ένα καλάθι! Το παιχνίδι έληξε με 1 – 0 και το καλάθι το πέτυχε ο Ουίλιαμ Τσέιζ. Τα γέλια και οι φωνές των μαθητών του Νέισμιθ αντηχούσαν στο παλιό γυμναστήριο. Οι παίκτες, φορώντας μακρύ παντελόνι και μπλούζα, απολάμβαναν το νέο παιχνίδι και ο Νέισμιθ τους κοιτούσε γεμάτος περηφάνια.
Μετά από μισή ώρα παιχνιδιού κι ενώ είχε μπει ένα μόνο καλάθι, οι μαθητές ήταν εξουθενωμένοι, αλλά ευτυχισμένοι. Το «μικρόβιο» του μπάσκετ τους είχε κατακτήσει για τα καλά.
– “ Όλα καλά, Φαίνεται ότι τους αρέσει”, είπε ο Λούθερ στον Τζέιμς που άρχισε να νοιώθει χαρούμενος και ταυτόχρονα ανακουφισμένος.
– “Πρέπει να το βελτιώσουμε όμως. Χρειάζεται να μειώσουμε τον αριθμό των παικτών, γιατί πέφτουν ο ένας πάνω στον άλλον”, αποκρίθηκε ο Τζέιμς.
«Κάνε ότι θεωρείς απαραίτητο» είπε ο Λούθερ. «Έρχονται Χριστούγεννα και θα έχεις χρόνο για να το βελτιώσεις»!
Όταν τελείωσε το πρώτο παιχνίδι οι μαθητές ρώτησαν το γυμναστή τους πότε θα μπορούσαν να ξαναπαίξουν αυτό το υπέροχο παιχνίδι. Έπαιζαν συχνά στη συνέχεια.
Πέρασε ο καιρός και μετά τα Χριστούγεννα οι μαθητές έπαιζαν ενθουσιασμένοι το νέο άθλημα. Τον Ιανουάριο του 1892, όταν οι μαθητές γύρισαν από τις διακοπές των Χριστουγέννων, άρχισαν να δίνουν αγώνες με τα γειτονικά σχολεία που κι αυτά είχαν αρχίσει να παίζουν το νέο παιχνίδι. Τα πρώτα ματς της εποχής έληγαν συνήθως με 3-2 ή με 2-1. Το κάθε καλάθι μετρούσε ένα πόντο.
Dr. Luther Haksey Gulick, Dr. James Naismith, William R. Chase, Frank Hoyt Mahan, Mrs. Senda Abbot
Καθώς τα κοφίνια είχαν πάτο, χρησιμοποίησαν μία σκάλα για να βγάζουν την μπάλα, μετά από καλάθι. Σε αντίθεση με το σύγχρονο μπάσκετ, οι αρχικοί κανόνες του Νέισμιθ δεν περιλάμβαναν αυτό που είναι σήμερα γνωστό ως ντρίμπλα. Δεδομένου ότι η μπάλα μπορούσε να μετακινηθεί στο γήπεδο μόνο μέσω πάσας, οι παίκτες πετούσαν την μπάλα πάνω από τα κεφάλια τους καθώς έτρεχαν. Επίσης, μετά από κάθε καλάθι, ακολουθούσε τζάμπολ στο κέντρο του γηπέδου.
Τα βαφτίσια το νέου αθλήματος!
Μετά από μία προπόνηση ο Μάχαν πήγε στο γραφείο του δάσκαλου, του Τζέιμς και του είπε:
“Δάσκαλε, αυτό το νέο άθλημα με τα καλάθια,
του βρήκες όνομα”;
«Όχι ακόμη»
αποκρίθηκε ο Τζέιμς.
– «Να το πούμε Νέισμιθμπολ! Από το επώνυμο σας!»
Όχι αγαπητό μου παιδί, αυτό το όνομα θα σκοτώσει το άθλημα»!
και έβαλε το γέλια ο Τζέιμς.
«Τότε να το πούμε Μπάσκετμπολ!
Αφού ρίχνουμε τη μπάλα στο καλάθι!»
είπε ο Μάχαν.
«Αυτό είναι ένα καλό όνομα»
αποκρίθηκε ο Τζέιμς με χαμόγελο.
Το ωραιότερο παιχνίδι του κόσμου είχε βρει το όνομα του. Ο Τζιμ Νέισμιθ ήταν ο πατέρας του και ο Φρανκ Μάχαν ο νονός του.
Στις 15 Ιανουαρίου του 1892, οι αυθεντικοί κανόνες του μπάσκετ δημοσιεύονται για πρώτη φορά στην εφημερίδα «Triangle» στο Springfield της Μασσαχουσέτης, στην τοπική εφημερίδα, υπό τον τίτλο «Ένα Νέο Παιχνίδι», και ανακοινώθηκε η διεξαγωγή του πρώτου τουρνουά μπάσκετ στη σχολή του Νείσμιθ.
Πράγματι, το πρώτο παιχνίδι του μπάσκετ παίχτηκε σε δημόσιο χώρο με περίπου 200 θεατές, στις 11 Μαρτίου του 1892. Οι μαθητές του Νέισμιθ κέρδισαν τους καθηγητές με 5 – 1 και ο Amos Alonzo Stagg ήταν ο σκόρερ του μοναδικού καλαθιού για τους καθηγητές. Αλλάζοντας την αρχική σύνθεη με τους 9 παίκτες, έπαιξαν επτά εναντίον επτά.
Την επομένη ημέρα, τα «Χρονικά του Σπρίνγκφιλντ» έγραψαν: «Περισσότεροι από 200 θεατές παρακολούθησαν χθες ένα καινούργιο παιχνίδι στο κολλέγιο Σπρίνγκφιλντ, ανάμεσα στους καθηγητές και τους μαθητές της σχολής. Μορφή του αγώνα αναδείχτηκε ο Αλόνζο Σταγκ (καθηγητής, 30 ετών, παλιός παίκτης του αμερικάνικου φούτμπολ). Τα μέσα που χρησιμοποιούσε ήταν, συχνά, αντίθετα με τους κανόνες του παιχνιδιού, όμως αυτός πέτυχε τον μοναδικό πόντο για την ομάδα των καθηγητών. Οι μαθητές νίκησαν με 5-1, με τέσσερις πόντους του Ραγκλ κι έναν του Μακ Ντόναλντ…».
Αυτή τη φορά τα κοφίνια δεν είχαν πάτους, κι έτσι η σκάλα δεν χρειάστηκε.
Έντεκα μέρες αργότερα, στις 22 Μαρτίου 1892, στο Σμιθ Κόλετζ του Νορθάμπτον, διεξήχθη ο πρώτος αγώνας μεταξύ γυναικών.
Τα παιχνίδια αυτά έγιναν
σύμφωνα με τους πρώτους 13 κανονισμούς:
1. Ένας παίκτης μπορεί να πετάξει την μπάλα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση με το ένα ή με τα δύο χέρια.
2. Η μπάλα μπορεί να αναπηδά προς οποιαδήποτε κατεύθυνση είτε με το ένα, είτε με τα δυο χέρια, αλλά ποτέ με γροθιά.
3. Ένας παίκτης δεν μπορεί να τρέξει με την μπάλα. Ο παίκτης πρέπει να πασάρει την μπάλα από τη θέση στην οποία έπιασε τη μπάλα, αλλά επιτρέπεται να υποδεχθεί την πάσα ακόμα κι όταν τρέχει.
4. Η μπάλα πρέπει να κρατείται στα χέρια, χωρίς τη χρήση των βραχιόνων ή του σώματος.
5. Απαγορεύεται το χτύπημα με αγκώνα, το κράτημα, το σπρώξιμο ή η τρικλοποδιά με κάθε τρόπο σ’ έναν αντίπαλο. Η πρώτη παραβίαση αυτού του κανονισμού απ’ ένα παίκτη θα μετρά ως φάουλ. Με τη δεύτερη ίδια παραβίαση, ο παίκτης θα αποβάλλεται μέχρι να μπει το επόμενο καλάθι ή αν υπάρχει ορατή πρόθεση να τραυματίσει τον αντίπαλό του, για τον υπόλοιπο αγώνα και απαγορεύεται η αντικατάστασή του.
6. Καταλογίζεται φάουλ εάν κάποιος χτυπήσει την μπάλα με γροθιά, στις παραβάσεις των κανονισμών 3 και 4 και ό,τι περιγράφεται στον κανονισμό 5.
7. Εάν μια από τις δυο ομάδες κάνει τρία συνεχόμενα φάουλ θα μετρά ως καλάθι για τους αντιπάλους. Συνεχόμενα φάουλ σημαίνει χωρίς ο αντίπαλος εν τω μεταξύ να κάνει φάουλ.
8. Καλάθι επιτυγχάνεται όταν κάποιος παίκτης πετάξει την μπάλα από το έδαφος μέσα στο καλάθι κι αυτή μείνει εκεί (τα καλάθια ήταν κλειστά εκείνη την εποχή και η μπάλα δεν έπεφτε). Απαγορεύοντας στην αμυνόμενη ομάδα να ακουμπήσει ή εμποδίσει την μπάλα από τη στιγμή που μπήκε μέσα στο καλάθι. Εάν η μπάλα μείνει στην άκρη του καλαθιού και οι αντίπαλοι μετακινήσουν το καλάθι, θα μετράει κανονικά.
9. Όταν η μπάλα βγαίνει εκτός γηπέδου, η επαναφορά θα γίνεται από τον πρώτο παίκτη που θα την ακουμπήσει. Σε περίπτωση διαφωνίας, ο επόπτης είναι αυτός που θα την επαναφέρει στον αγωνιστικό χώρο. Η επαναφορά της μπάλας θα πρέπει να γίνεται από τον παίκτη μέσα σε 5 δευτερόλεπτα. Αν την κρατήσει παραπάνω, αλλάζει κατοχή. Αν μια ομάδα προσπαθήσει να καθυστερήσει το παιχνίδι, ο επόπτης θα καταλογίσει φάουλ εις βάρος της.
10. Ο επόπτης είναι υπεύθυνος για τους παίκτες και ο απόλυτος υπεύθυνος για να κρατά σημειώσεις για τα φάουλ και για να υποδεικνύει στον διαιτητή πότε μια ομάδα συμπληρώνει τρία συνεχόμενα φάουλ. Έχει τη δύναμη να αποβάλει ένα παίκτη αν παρέβη τον κανονισμό νούμερο 5.
11. Ο διαιτητής είναι υπεύθυνος για την μπάλα και αποφασίζει πότε η μπάλα είναι «ζωντανή», εντός αγωνιστικού χώρου, ποια ομάδα έχει την κατοχή και κρατά και τον χρόνο του αγώνα. Αποφασίζει πότε έχει επιτευχθεί καλάθι, κρατά το σκορ κι έχει οποιαδήποτε άλλη εξουσία που συνήθως αφορά ένα διαιτητή.
12. Ο χρόνος του αγώνα είναι δυο ημίχρονο των 15 λεπτών με πέντε λεπτά διάλειμμα μεταξύ τους.
13. Η ομάδα που πετυχαίνει τα περισσότερα καλάθια σ’ αυτό το διάστημα αναδεικνύεται νικήτρια.
Η ΠΩΛΗΣΗ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ
ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ
(Στις 10 Δεκεμβρίου του 2010, το αυθεντικό χειρόγραφο με τους 13 κανονισμούς του μπάσκετ, όπως τους έβαλε επί χάρτου ο εφευρέτης του, ο Τζέιμς Νέισμιθ, το 1891, βγήκε σε πλειστηριασμό από τον διάσημο οίκο Sotheby’s της Νέας Υόρκης.
Ο εγγονός του, Ian Neismith, έλαβε 4,3 εκατομμύρια δολάρια, ποσό ρεκόρ για αθλητικό αναμνηστικό παγκοσμίως! Οι πάμπλουτοι επιχειρηματίες από το Κάνσας των ΗΠΑ, Ντέιβιντ και Σούζαν Μπουθ, ήταν οι αγοραστές, με μοναδικό κίνητρο να δωρίσουν το «Ευαγγέλιο του μπάσκετ» στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας.
Ο «πατέρας του μπάσκετ», Τζέιμς Νέισμιθ, ήταν ο πρώτος προπονητής μπάσκετ του Κάνσας και, όντας απόφοιτος του ίδιου πανεπιστημίου ο κύριος Μπουθ, αισθάνθηκε πως είχε ηθικό χρέος. Χάρη στη διαφύλαξη αυτού του χειρόγραφου από τον εγγονό του Νέισμιθ, το άθλημα με την πορτοκαλί μπάλα είναι το μοναδικό ομαδικό άθλημα, του οποίου τα ίχνη της «γέννησης» εντοπίζονται σε ένα έγγραφο! Μία μπάλα ποδοσφαίρου, δύο κοφίνια συγκομιδής ροδάκινων, μία σκάλα και 13 κανονισμοί επί χάρτου! Αυτά ήταν τα «υλικά» που ανακάτεψε για να προκύψει το νέο άθλημα, που ονομάστηκε Basketball. Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν πάντοτε αλλαγές στους κανονισμούς, οι οποίοι προσαρμόζονταν στην εξέλιξη των αθλητών και στην επινοητικότητα των προπονητών να δημιουργούν τακτικές).
Ο Τζέιμς Νέισμιθ και
η καλαθοσφαίριση τα πρώτα χρόνια
Οι αθλητές και οι αθλήτριες του μπάσκετ από εκείνη την εποχή, μέσα από την τεχνική τους έμπνευση, καθοδήγησαν πολλές από τις αλλαγές στους κανόνες του παιχνιδιού. Κοντά σε αυτή την προσπάθεια από τα πρώτα χρόνια και οι προπονητές. Ειδικά οι πρώτοι χρονικά σε αυτή την πορεία, που έβαλαν τα θεμέλια της προπονητικής της καλαθοσφαίρισης από το μηδέν, χωρίς προγενέστερη γνώση και μεθόδους διδασκαλίας.
Ένας από τους πρώτους προπονητές ήταν και ο άνθρωπος που επινόησε το άθλημα. Ο Νέισμιθ, όπως σημειώθηκε σε προηγούμενη σελίδα του βιβλίου, αγαπούσε περισσότερο τη γυμναστική και θεωρούσε ότι το παιχνίδι της καλαθοσφαίρισης δεν έχει ανάγκη προπονητή.
Μέσα όμως από την αγάπη των πρώτων αθλητών, το μπάσκετ γνώρισε άμεσα μία μεγάλη εξάπλωση τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Αυτή η γρήγορη αποδοχή του, δημιούργησε τις πρώτες ομάδες και την ανάγκη για ανθρώπους που θα προπονήσουν τα μέλη κάθε ομάδας.
Ο Νέισμιθ έπαιξε ως αθλητής σε 2 μόλις αγώνες όταν πρωτοπαρουσίασε το άθλημα.
Ποτέ δεν κατάθεσε την επινόηση του παιχνιδιού ως πατέντα παρά τις συστάσεις φίλων του και δικηγόρων της εποχής, κάτι που ευτυχώς έκανε ο Γκάλικ (ο διευθυντής αθλητισμού στο κολέγιο της Μασαχουσέτης).
(Σύμφωνα με κάποιες ιστορικές πηγές σε αυτή την περίπτωση που ο Γκάλικ δεν κατέτεθε πρώτος τους κανονισμούς, η καλαθοσφαίριση ως άθλημα θα είχε κατοχυρωθεί από έναν Γερμανό κατασκευαστή αθλητικών οργάνων τον Otto Kluce. Αυτός ο Γερμανός, την ίδια περίπου χρονική περίοδο, είδε μία εικόνα σε ένα τυπογραφείο της Φρανκφούρτης με Ιθαγενείς της αμερικανικής ηπείρου, που έριχναν μία μπάλα σε ένα καλάθι τοποθετημένο σε ένα ξύλινο στύλο κάπου στον 16ο αιώνα… Η προσπάθεια του να πείσει τους ιθύνοντες του αθλητισμού στην Γερμανία να παίξουν ένα άθλημα με καλάθια και την ονομασία KORBBAL δεν βρήκε απήχηση, απέναντι στην συντριπτική πλειοψηφία των νέων της εποχής που έπαιζαν ποδόσφαιρο).
Όλη αυτή η ιστορία δεν έχει συγκεκριμένες ημερομηνίες και στοιχεία, εν αντιθέσει με τους Αμερικανούς που παρουσιάζουν στοιχεία και αποδείξεις για την πατρότητα του μπάσκετ.
Έτσι, ο Νέισμιθ δεν διεκδίκησε ποτέ επιπλέον χρήματα στην πορεία της ανάπτυξης του μπάσκετ. Τα οικονομικά του μάλιστα ήταν για κάποια περίοδο τόσο δύσκολα που παραλίγο να χάσει το σπίτι του από την τράπεζα, λένε κάποιες άλλες ιστορικές πηγές.
Ο Νέισμιθ ως αθλητικός διευθυντής, σχεδίασε την πρώτη πίστα για γκολφ του Κάνσας και βοήθησε τον προπονητή Amos Alonzo Stagg του Αμερικανικού Ποδοσφαίρου να σχεδιάσει το πρώτο κράνος για τις ανάγκες του παιχνιδιού του.
Έζησε για να δει το «παιδί» του να συμπεριλαμβάνεται στα Ολυμπιακά αθλήματα, το 1936, τρία χρόνια δηλαδή πριν το θάνατό του σε ηλικία 78 ετών (28 Νοεμβρίου 1939).
Πηγές:
http://www.basketref.com/en/index.php/rules/rules-historyhttp://fs.ncaa.org/Docs/stats/m_basketball_RB/2017/Rules.pdfhttps://officialnbarefs.medium.com/how-has-basketball-changed-over-125-years-here-are-the-13-original-rules-a3e35d98962https://hooptactics.net/premium/basketballbasics/bb8rulesevolution.phphttps://hooptactics.net/premium/basketballbasics/bb8rulesevolution.phphttps://hooptactics.net/premium/basketballbasics/bb10statisticsanalytics.php
