του Ιωάννη Τσουμπρή, καθηγητή Φυσική Αγωγής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης | Εκπ. Οργ. “ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ”
6/1/2022
Τα πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι η φυσική αγωγή επηρεάζει θετικά τη μάθηση και προάγει την υγεία (σωματική και ψυχική) των μαθητών και των μαθητριών. [ Adilson Marques, Πανεπιστήμιο Λισαβώνας, 2021]. Ο κ. Adilson Marques είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λισαβώνας, στο Τμήμα Κινητικής του Ανθρώπου. Ήταν καθηγητής φυσικής αγωγής επί εννέα έτη και προπονητής σε σχολικά αθλητικά προγράμματα. Το κύριο ερευνητικό ενδιαφέρον του είναι η μελέτη της προώθησης της υγείας και το τρόπος που σχετίζεται με τη σωματική άσκηση, την καλή φυσική κατάσταση και τη φυσική αγωγή.
Με την επιστροφή στα θρανία, μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων του 2021, η σημασία του μαθήματος της φυσικής αγωγής στην αυγή του 2022 μεγαλώνει. Με τη συμμετοχή στο μάθημα της γυμναστικής τα παιδιά επανασυνδέονται κοινωνικά και δραστηριοποιούνται σωματικά. Για πολλά από αυτά, ακόμη παραμένει και η μόνη ευκαιρία ενασχόλησης με τον αθλητισμό. Οι πρόσφατες έρευνες για την ελληνική επικράτεια είναι αποκαλυπτικές:
Για το 38% των παιδιών η σχολική Φυσική Αγωγή είναι η μόνη τους εβδομαδιαία αθλητική δραστηριότητα, ενώ ο συνιστώμενος χρόνος φυσικής δραστηριότητας, ο οποίος προτείνεται από τον Π.Ο.Υ., καλύπτεται από το 50% των αγοριών και το 35% των κοριτσιών.
Το ποσοστό αυτό μειώνεται στο Λύκειο (40% στα αγόρια και 25% στα κορίτσια).
Αξίζει να σημειωθεί, πως η μειωμένη φυσική δραστηριότητα επιφέρει σοβαρές επιπλοκές στη σωματική και ψυχική υγεία (παιδική παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, μειωμένη καρδιοαναπνευστική αντοχή κ.λ.π.) και δυστυχώς τα ελληνόπουλα κατατάσσονται στις πρώτες θέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η επιστημονική κοινότητα υποστήριξε και συνεχίζει να υποστηρίζει με σθένος τη σωματική άσκηση-φυσική δραστηριότητα ως αντίδοτο στην κατάθλιψη και την αναπόφευκτη αύξηση της παχυσαρκίας
Στοιχεία σημαντικά για τον προσδιορισμό της σημασίας της φυσικής αγωγής στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα έχουν τα εξής:
α) είναι σημαντική η άθληση για την υγιεινή ανάπτυξη του παιδικού σωματότυπου ,
β) τα παιδιά περνούν όλο το πρωινό της μέρας στο σχολείο με πολλές ώρες καθισμένα στα θρανία,
γ) οι κοινωνικές επαφές μέσα από το μάθημα της γυμναστικής επηρεάζονται θετικά σε ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου,
δ) στο σχολείο απασχολούνται εξειδικευμένοι καθηγητές Φυσικής Αγωγής,
Υπάρχουν όμως και πορίσματα της έρευνας που αναδεικνύουν μία άλλη πλευρά, ότι για αρκετά παιδιά, το μάθημα της φυσικής αγωγής δεν επηρεάζει την ενασχόληση με δραστηριότητες φυσικής άσκησης μετά την αποφοίτηση και δεν καταφέρνει να προάγει την υγεία, να μειώσει την παχυσαρκία ή να συμβάλει στην επιλογή ενός ενεργού και υγιεινού τρόπου ζωής.
Εδώ λοιπόν κρίνεται απαραίτητο οι εκπαιδευτικοί της Φυσικής Αγωγής να σχεδιάζουν τα μαθήματα έτσι ώστε να αυξήσουν τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας των παιδιών και να διαμορφώσουν ένα κλίμα συμμετοχής για το σύνολο της τάξης. Πρέπει να εξετάζουν τα αθλήματα ή τις δραστηριότητες που θα διδάξουν, τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουν και αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης του μαθήματος σύμφωνα και με τα μέτρα προφύλαξης από την πανδημία.
Το μάθημα της φυσικής αγωγής έχει λοιπόν, καθοριστική διδακτική αποστολή για την προώθηση της δημόσιας υγείας.
Η δομή του μαθήματος της γυμναστικής που προετοιμάζω αυτή την ιδιαίτερη εποχή για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχει ως εξής:
Στο σχολικό δάπεδο της αυλής όπου έχω ζωγραφίσει με μπογιά 25 σημεία (spots) με αποστάσεις 2,5 μέτρων μεταξύ τους. (Αν υπάρχουν περισσότεροι μαθητές-τριες, προσθέτω σημεία).
ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ
Σύμφωνα με το σχεδιασμό, (Σχεδιάγραμμα 1), κάθε παιδί προσέρχεται και παίρνει θέση σε ένα σημείο. Τα παιδιά έχουν όλα οπτική επαφή με μαζί μου. Βρίσκομαι μπροστά από το παραλληλόγραμμο που σχηματίζουν τα σημεία που έχω σχεδιάσει στην αυλή.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ
Το μάθημα ξεκινάει με απλές κινητικές ρουτίνες για όλες τις αρθρώσεις του σώματος (Σχεδιάγραμμα 2). Μέσα σε αυτές τις ρουτίνες παρεμβάλλονται ή ακολουθούν απλές στατικές διατάσεις.
ΤΡΙΤΗ ΦΑΣΗ
Πραγματοποιείται μία ρουτίνα με μορφές επιτόπιου τρεξίματος, αναπηδήσεων αλλά και συνδυασμού κινήσεων με ρυθμό και θετικά συναισθήματα.
ΤΕΤΑΡΤΗ ΦΑΣΗ
Υπάρχουν οι παρακάτω επιλογές αθλητικών δράσεων:
Α ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕ ΜΠΑΛΕΣ ΜΠΑΣΚΕΤ
Κάθε κάθετη γραμμή από σημεία μέσα στο παραλληλόγραμμα (Σχεδιάγραμμα 3) αποτελεί και μία ομάδα παιδιών. Αυτή η ομάδα έχει μία μπάλα καλαθοσφαίρισης στα χέρια του πρώτου παιδιού.
Με το σύνθημα μου τα παιδιά με τις μπάλες κινούνται ντριπλάρωντας τις μπάλες ελεύθερα στο χώρο ανάμεσα από τα άλλα παιδιά (Σχεδιάγραμμα 4). Με το επόμενο σφύριγμα μου, μετά από 15 δευτερόλεπτα, τα παιδιά δίνουν τη μπάλα τους στο επόμενο παιδί της ομάδας τους και πηγαίνουν πίσω στη θέση τους. Κάθε παιδί που παίρνει μπάλα ξεκινάει αυτόματα την κίνηση με ντρίπλες.
Άλλη συνεργασία που ζητώ από τα παιδιά, είναι να ανταλλάσουν πάσες με τα στατικά παιδιά κατά τη διάρκεια του χρόνου που κινούνται με τις μπάλες (Σχεδιάγραμμα 5).
Νέα συνεργασία με σουτ στο καλάθι. Κάθε παιδί με μπάλα κινείται προς το καλάθι. Εκεί τα παιδιά σχηματίζουν μία σειρά και σουτάρουν τη μπάλα τους προς το καλάθι. Μετά την προσπάθεια τους επιστρέφουν στην γραμμή τους και δίνουν τη μπάλα στο επόμενο παιδί για να μεταβεί στη σειρά των σουτ. (Σχεδιάγραμμα 6).
Β ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕ ΜΠΑΛΕΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ
Κάθε πρώτο παιδί έχει μία μπάλα ποδοσφαίρου στα πόδια του. (Σχεδιάγραμμα 7).
Με το σύνθημα μου κάθε παιδί καθοδηγεί τη μπάλα του με τα πόδια έως τον κώνο που βρίσκεται απέναντι του. Επιστρέφει με τη μπάλα στη γραμμή του, όπου στο μεταξύ όλα τα υπόλοιπα παιδιά έχουν μετακινηθεί μία θέση προς τα εμπρός. Δίνει τη μπάλα στο επόμενο παιδί και πηγαίνει στο τέλος της γραμμής του. Όταν το παιδί αυτό έρθει ξανά στην πρώτη θέση , έχει ολοκληρωθεί ένα σετ της δραστηριότητας. Επιλέγω από 2 έως 4 σετ ανάλογα με τη ταχύτητα των παιδιών.
Σαν επόμενη κινητική δραστηριότητα, τοποθετώ σε σειρά από τρεις κώνους μπροστά σε κάθε ομάδα (Σχεδιάγραμμα 8).
Τα παιδιά καθοδηγούν τη μπάλα τους ανάμεσα από τους τρεις κώνους και όταν πηγαίνουν αλλά και όταν επιστρέφουν. Κάθε σετ ολοκληρώνεται όπως η προηγούμενη κινητική δραστηριότητα.
Σε μία ακόμη κινητική επιλογή, 5 παιδιά με τις μπάλες τοποθετούνται απέναντι από την κάθε ομάδα (Σχεδιάγραμμα 9). Κάθε παιδί από τις απέναντι ομάδες, ανταλλάσσει μία πάσα με και επιστρέφει στο τέλος της γραμμής του.
Αυτή η διαδικασία γίνεται για κάθε ομάδα σε 4 σετ.
Μετά, το απέναντι σταθερό παιδί αλλάζει με κάποιο άλλο παιδί.
Στην επόμενη δραστηριότητα στόχου, κάθε παιδί προσπαθεί να πετύχει τον απέναντι κώνο εκτελώντας σουτ με τη μπάλα του ποδοσφαίρου (Σχεδιάγραμμα 10).
Μετά, επιστρέφει τη μπάλα στο επόμενο παιδί και πηγαίνει στο τέλος της γραμμής.
Κάθε επιτυχία μετράει ως «γκολ». Όταν μία ομάδα πετύχει 5 γκολ κερδίζει το παιχνίδι.
Γ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕ ΜΠΑΛΕΣ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ
Κάθε παιδί από την πρώτη ομάδα έχει στα χέρια του από μία μπάλα του βόλεϊ (Σχεδιάγραμμα 11).
Με το σφύριγμα μου οι μπάλες δίνονται με πάσα στα επόμενα παιδιά και αυτή η διαδικασία συνεχίζεται έως οι μπάλες να φτάσουν στα χέρια της τελευταίας ομάδας.
Με το επόμενο σφύριγμα η διαδικασία γίνεται αντίστροφα.
Οι μορφές της πάσας επιλέγονται από εμένα (Απλό πέταγμα, πάσα με δάκτυλα, «πάσα στον εαυτό μου και παλαμάκι πριν πιάσω τη μπάλα και τη δώσω στον επόμενο».
Επόμενη κινητική δραστηριότητα (Σχεδιάγραμμα 12) είναι με την τοποθέτηση παιδιών ως σταθεροί παίκτες απέναντι από τις ομάδες τους.
Εκτελούνται πάσες, μορφές σέρβις, μανσέτες, σε τεχνικές ανάλογα με την πρόοδο των παιδιών.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα παραπάνω υποδείγματα με την χρήση μπάλας διαφορετικού ομαδικού αθλήματος, αρέσουν πολύ στα παιδιά διότι κάθε ένα από αυτά μπορεί να συμμετέχει ισότιμα, χωρίς να διαφοροποιείται σε σχέση με την ικανότητα στο επιλεγμένο άθλημα. Η διαδικασίες γίνονται με αποστάσεις, με χαρά, με σεβασμό, με συνεργασία.
Κάθε μάθημα ολοκληρώνεται με αποθεραπεία – διατάσεις και με καθαρισμό των χεριών.
Τα παιδιά τηρώντας τις αποστάσεις επιστρέφουν στην σχολική αίθουσα για το επόμενο μάθημα.
Πηγές: www.schooleducationgateway.eu
Εικόνες: Shutterstock.com, Vectorstock.com
